ارتباط داشتن با دیگران یکی از مهم‌ترین نیازهای انسان می باشد و وجود اختلال در گفتار و زبان باعث کاهش این ارتباط و سبب به وجود آمدن دیگر مشکلات برای فرد می شود. البته برای این موضوع جای نگرانی نیست؛ چرا که گفتار درمانی، راه حلی موثر برای درمان مشکلات ارتباطی و اختلالات گفتاری می باشد. در آن به افراد کمک می‌کنند تا مهارت‌هایی همچون ادراک، روان، صدا، وضوح و تولید صدا را قدرت بخشند. این اختلالات می‌تواند ناشی از آسیب‌های عصبی به مغز، فلج عضلانی، ناهنجاری‌های ساختاری، ناتوانی‌های رشدی باشد که در سنین مختلف در کودکان و بزرگسالان بروز می‌کند.

گفتار درمانی چیست؟

گفتار درمانی مشکلات ارتباطی و اختلالات گفتاری را شناسایی و مورد درمان قرار می‌دهد. این نوع از درمان به اشخاص کمک می‌کند تا استعدادهایی همچون ادراک، صدا، وضوح و تولید صدا را قدرت بخشند. در گفتار درمانی می‌توان مشکلات گفتاری سنین کودکی یا اختلالات گفتاری دوران بزرگسالان ناشی از سکته مغزی، آسیب‌های مغزی یا دیگر عوامل را معالجه نمود. گفتار درمانی، راهکاری می‌باشد که به ارتقا مهارت‌های زبان و گفتار کمک می‌کند.

گفتار درمانی چگونه انجام می‌شود؟

متخصصان معمولا یکبار در هفته با بیمار ملاقات می‌کنند و اغلب اوقات یکی از تمریناتی که در ذیل آمده را انجام می‌دهند:

• راه‌های جدید صحبت کردن و نفس کشیدن را برای بهبود استفاده از صدا.
• آموزش فعالیت‌های استفاده از زبان، لب، عضلات دهان و گلو.
• کمک به فراگیری کلمه های جدید، مخصوصاً کودکان یا افرادی که به سبب سکته مغزی یا آسیب مغزی تکلم عادی خود را از دست داده اند.
• کمک به بهبود حافظه یا سازماندهی افکار.
• نحوه استفاده ازارتباطات تقویتی و جایگزین؛ چرا که راه هایی برای برقراری ارتباط علاوه بر صحبت کردن هستند. از جمله این راه ها شامل دستگاه‌های گفتاری، ارتباط تصویری یا املای انگشت می باشد.

اهمیت گفتار درمانی

گفتار درمانی به دلایل زیر دارای اهمیت است.

• بهبود عزت نفس
• افزایش استقلال
• بهبود توانایی درک و بیان ایده ها، افکار و احساسات
• آمادگی مدرسه برای کودکان خردسال
• افزایش کیفیت صدای
• مهارت های اولیه زبان
• عملکرد بهتر بلع

گفتار درمانی در سنین مختلف چگونه انجام می شود؟

بسته به نوع اختلال گفتاری، سن و نیازها برای افراد متفاوت می باشد که این موضوع معمولا توسط متخصصان گفتار درمانی ارزیابی می شود.

گفتار درمانی برای کودکان

ممکن است به صورت تک به تک، در یک گروه کوچک یا کلاس درس صوت گیرد. همچنین ممکن است که متخصصان درمانگر از راهکارها، فعالیت ها و تمرینات متفاوتی جهت درمان اختلالات گفتاری بهره گیرند. از جمله این راهبردها می توان به موارد ذیل اشاه نمود:

• تمرینات مداخله زبانی: برقراری ارتباط از طریق بازی و صحبت کردن، بهره جستن از اشیاء، کتب و تصاویر جهت تحریک رشد زبان.
• تمرینات بیانی: آموزش تلفظ صحیح صداها و هجاها جهت تولید صداهای خاص.
• تغذیه و بلع درمانی: تمرینبا انواع بافت های غذایی برای ارتقا دانش دهانی کودک و بهره گیری از فعالیت های دهانی جهت تقویت ماهیچه های دهان.
• تمرینات دهانی حرکتی: تمرینات فک و لب، زبان، ماساژ صورت برای بهبود بهتر عضلات اطراف دهان.

گفتار درمانی برای بزرگسالان

در ابتدای گفتار درمانی برای بزرگسالان، نیازها و مناسب ترین درمان مورد ارزیابی قرار می گیرد. اگر آسیب یا وضعیت پزشکی فرد شامل بیماری هایی چون بیماری پارکینسون یا سرطان دهان و مشکلات بلع باشد، درمان ممکن است شامل بازآموزی عملکرد بلع نیز صورت بگیرد.

در ذیل چند نمونه از این فعالیت ها بیان شده است:

• تکنیک های مکالمه برای بهتر شدن ارتباطات اجتماعی
• تمرینات تنفسی برای رزونانس
• تمریناتی برای تقویت عضلات دهان

گفتار درمان کیست؟

گفتار درمان به افرادی گفته می شود که به بررسی، تشخیص و درمان مشکلات ارتباطی و اختلالات گفتاری می پردازند. متخصصان و آسیب شناسان گفتار و زبان، یا پاتولوژیست گفتار و زبان (SLPS) می باشند که شاخه ای از توانبخشی است. آن ها با تشخیص نوع اختلال گفتاری یا زبانی، با ارزیابی هایی در خصوص چرایی علت آن، مناسب ترین درمان را بر می گزینند.

انواع اختلالات گفتار و زبان رایج

اختلالات گفتار و زبان دارای انواع محتلفی است که در ادامه به معرفی و بررسی آن می‌پردازیم.

اختلال در گفتار

مشکلات گفتاری به اختلال در تولید صدا گفته می‌شود که به چند دسته تقسیم می شوند:

• اختلالات بیانی: اختلالات در تولید صدا در هجا یا بیان کلمات غلط می باشد، بطوریکه مخاطب قادر به درک درست از آنچه گفته شده نمی باشد.
• اختلالات روانی: به اختلالاتی چون لکنت زبان گفته می شود که در آن صحبت کردن فرد همراه با توقف های غیر عادی، تکرارهای جزئی کلمه (“bb-boy”) یا طولانی شدن صداها و هجا ها (ssssnake)  می باشد.
• رزونانس یا اختلالات صدا: وجود اختلال در حجم یا کیفیت، زیر و بم صدا می باشد. لازم به ذکر است که در این نوع از اختلال امکان دارد زمانیکه کودک در حال حرف زدن است موجب درد یا ناراحتیش شود.

اختلال در زبان

اختلال در فهمیدن یا نحوه چیدمان کلمات جهت منتقل نمودن ایده ها می باشد. این نوع از اختلال شامل دو نوع متفاوت، دریافتی یا بیانی است:

• اختلالات دریافتی:مشکلاتی که در فهم یا پردازش زبان است.
• اختلالات بیانی:مشکلاتی از جمله دایره لغات محدود، نحوه چیدمان کلمات یا عدم توانایی در بکار بردن زبان به روشی مناسب اجتماعی است.
• اختلالات شناختی ارتباطی:اختلال در مهارت های ارتباطی مانند ادراک، توجه، حافظه، سازماندهی، تنطیم و حل مسئله می باشد.

اختلال در تغذیه

مشکلاتی که فرد در نحوه آشامیدن یا غذا خوردن دارد. اختلالاتی از قبیل بند آوردن دهان، سرفه، جویدن و بلعیدن و امتناع از غذاها می باشد که اصطلاحاً به آن اختلالات تغذیه دهانی (دیسفاژی) گفته می شود.

سخن پایانی

گفتار درمانی شاخه ای از علم توانبخشی می باشد و آسیب شناسانی که در این حوزه فعالیت دارند، گفتار درمانگر یا پاتولوژیست (SLPS) می گویند. همکاران ما در کلینیک سنجش شنوایی و تجویز و تعمیرات سمعک دانیال دارای مجوز رسمی از نظام پزشکی هستند. از طرفی این کلینیک دارای  پیشرفته ترین تجهیزات تشخیصی در حوزه شنوایی شناسی و تجویز سمعک بوده که کارکنانی خبره در آن فعالیت می کنند. این پرسنل کار آزموده و مجرب آماده ارائه خدمات در زمینه های آزمون سنجش شنوایی، آزمون های گفتاری، ارزیابی شنوایی، آزمون تیمپانومتری و … می باشند.

کلینیک شنوایی سنجی دانیال

منبع:healthline

سوالات متداول

گفتار درمانی برای کودکان چگونه است؟

• تمرینات مداخله زبانی، تمرینات بیانی، تغذیه و بلع درمانی، تمرینات دهانی حرکتی.

این مطلب زیر نظردکتر سید محمدرضا تقوی کاندیدای دکتری تخصصی شنوایی و تعادل دانشگاه علوم پزشکی تهران و مدیریت مرکز ارزیابی شنوایی دانیال نوشته شده است.