سلامتی یک مفهوم مهم برای زندگی هر کسی است. همه کسانی که در دنیا زندگی می‌کنند به نحوی بالاخره نگران سلامتی خود هستند. ضعف و یا از دست دادن حواسی چون بینایی، شنوایی و مواردی از این دست در زندگی بسیار تاثیرگذار است. در این بین شنوایی، حسی است که فرد از آن بسیار بهره می‌برد و بر زندگی او تاثیر خاصی دارد. مثلا روی یادگیری، ارتباطات و فعالیت‌های اجتماعی و موارد دیگری از زندگی تاثیر مستقیم دارد و اگر مشکلی برای گوش‌هایمان پیش بیاید، علاوه بر بُعد جسمانی بر بُعد روانی هر کسی تاثیر بسیار بدی می‌گذارد.
شنوایی سنجی یا ادیومتری به تمامی تستهای گرفته شده در جهت تعیین سلامت گوش می‌گویند. با پیشرفت علم پزشکی در این زمینه، در هر سنی می‌توان از سلامت حس شنوایی آگاهی پیدا کرد. این مورد باعث می‌شود که فرد در هر سنی که باشد، اگر مشکلی دارد از آن آگاه شود تا آن را درمان کند. هم اینکه باعث می‌شود فرد در صورت مستعد بودن برای بیماری‌ها مطلع شده و اعمال پیشگیرانه را انجام دهد.
یکی از تستهای تشخیصی بسیار پرکاربرد در علم پزشکی، ادیومتری است. در این تست شنوایی سنجی در سنین مختلف کم شنوایی‌های مختلف را بررسی می‌کنند. مثلا ادیومتری در نوازدان یک جنبه غربالگری دارد که بدانند نوزاد مشکل شنوایی دارد یا خیر و یا نیاز به سمعک دارد. در ادامه این مقاله در کنار شما همراهان عزیز کلینیک دانیال، به بررسی تست ادیومتری پرداخته و ادیمتری گفتاری، هوایی و استخوانی را برای شما عزیزان به طور کامل و مفصل شرح می‌دهیم.
مفهوم تست شنوایی سنجی
خدمت شما همراهات عزیز کلینیک دانیال می‌خواهیم از تست شنوایی سنجی صحبت کنیم. این تست یا همان ادیومتری، نامی است که به مجموعه‌ای از آزمایشات و آزمون‌هایی داده می‌شود. این تست‌ها ارزیابی عملکرد شنوایی، پیدا کردن مشکلات شنوایی و اندازه‌گیری‌های مربوط به شنوایی را انجام می‌دهند.
تست عمومی شنوایی سنجی به طور کلی در یک اتاق آکوستیک توسط شنوایی شناس انجام می‌شود. در این تست آستانه شنوایی هر فرد با توجه به فرکانس صدایی که در این تست می‌شنود مشخص می‌شود. در آخر این تست می‌توان علت کم‌شنوایی، میزان کم‌شنوایی، سمعک مناسب برای فرد و مواردی از این دست را مشخص نمود.
اهمیت این تست از آنجایی مشخص می‌شود که در حال حاضر مشکلات شنوایی در جامعه بسیار بیشتر از قبل شده است. دلایل این کم‌شنوایی‌ها نیز متعدد است. مثلا از دلایل کم‌شنوایی می‌توان به علل عصبی، مشکل در کانال گوش، آسیب به پرده گوش و مواردی دیگر از این دست اشاره داشت. راه درمان نیز برای هر یک از این موارد متفاوت است. تشخیص درست زمینه‌ساز درمان صحیح است؛ به همین دلیل این تست در کنار معاینه و آزمایشات اهمیت بالای خود را نشان میدهد.
راه های ارزیابی شنوایی
به طور کلی ارزیابی شنوایی که به صورت ارزیابی شنوایی آنلاین هم انجام می‌گیرد٬ یک پروسه محسوب می‌شود. پروسه‌ای که با حضور مددجو با مشکلی که دارد در کلینیک آغاز می‌شود و تا تشخیص ادامه دارد. ارزیابی شنوایی از چندین مرحله تشکیل شده است که اگر به پزشک مراجعه کرده باشید٬ احتمالا آن را می‌دانید.
در این بخش از مقاله به این راه‌های ارزیابی شنوایی اشاره می‌کنیم. خدمت شما همراهان عزیز کلینیک دانیال باید عرض کنیم که اولین و ابتدایی‌ترین راه ارزیابی شنوایی تاریخچه‌گیری از بیمار است که در این مرحله جواب سوالات زیر مشخص می‌شود:
- از چه زمانی فرد دچار مشکل شده است و احساس درد می‌کند؟
- چه چیزی باعث مشکل شده است؟
- آیا کم‌شنوایی نیز دارد؟
- آیا احساس وزوز در گوش، سرگیجه، سردرد و مواردی از این دست می‌کند یا خیر؟
یکی دیگر از راه‌های ارزیابی شنوایی نیز اتوسکوپی است که پزشک محترم با آن به بررسی مجرای گوش و پرده تیمپان می‌پردازد. اینجا عفونت‌های خارجی، آسیب‌های وارده به پرده گوش و مواردی از این دست مشخص می‌شود. آزمون تمپانومتری نیز از دیگر راه‌های ارزیابی است که معمولا برای اکثر مددجویان صورت می‌پذیرد. موارد دیگری نیز وجود دارد که در موارد تخصصی‌تر از آنها استفاده می‌شود. یکی از آزمون‌های شنوایی سنجی، ارزیابی شنوایی در محیط صوتی ( Free Field) است که در ادامه به طور مفصل از آن بحث می‌کنیم.
ارزیابی شنوایی در محیط صوتی (Free Field)
در ابتدا گفتیم که تست شنوایی سنجی به طور عمومی چگونه انجام می‌شود. مددجو در یک اتاق قرار می‌گیرد و یک هدفون روی گوش او قرار می‌دهند تا صداهای مختلفی که برای تست نیاز است پخش می‌کنند. مددجو با شنیدن این صداها فیدبک لازم را میدهد.
اما این تست ارزیابی شنوایی در محیط صوتی ( Free Field) تفاوت اساسی دارد. این تست برای کسانی استفاده می‌شود که تمایلی ندارند تا از هدفون استفاده کنند. حالا یا خودشان همکاری لازم را ندارند یا اینکه شرایط استفاده از هدفون برای آنها فراهم نیست.
مثلا برای کودکان که امکان قرار دادن هدفون روی گوش آنها وجود ندارد و یا کسانی که نیاز دارند تا با سمعک این تست از آنها گرفته شود و به دلیل وجود سمعک نیز گذاشتن هدفون امکان‌پذیر نیست؛ کسانی‌اند که کاندید استفاده از این تست می‌باشند.
شاید برای شما سوال باشد، خب حالا که هدفون بر روی گوش نیست، صدا چگونه برای مددجو پخش می‌شود؟ در این تست از بلندگو استفاده می‌شود. متخصص از طریق بلندگو در این تست صداهای مختلف با فرکانس‌های متفاوت را زوایای متفاوت و همچنین فواصل مختلف به گوش مددجو می‌رساند.
این روش درست است که یکی از مشکلات ما را در گرفتن تست شنوایی سنجی حل کرده است اما متاسفانه راهی وجود ندارد که بتوان یکی از گوش‌ها را در آن به طور جداگانه بررسی کرد.
تست ادیومتری (AUDIOMETRY) چیست؟
برای توضیح این تست در ابتدا کمی باید از آناتومی گوش و نحوه تولید صدا بگوییم. صوت به صورت امواج مرتعش به پرده گوش رسیده و آن را مرتعش می‌کند. این ارتعاش طی یک فرایند به سلول‌های حسی رسیده و به مغز میرود و در آنجا تحلیل می‌شود.
حالا کار تست ادیومتری چیست؟ میزان توانایی که گوش در برابر شنیدن صداهای مختلف را دارد اندازه‌گیری کرده و طبق یک چارت مشخص آن را طبقه بندی می‌کند. در این تست، نوع و میزان کم شنوایی شما بررسی شده و منشا مشکلات شنیداری و تعادلی شما نیز پیدا می‌شود که توسط ادیولوژیست در مرکز شنوایی انجام می‌شود.
روش کلی انجام تست شنوایی سنجی بدین صورت است که مددجو را به یک اتاق بی سروصدا برده و یک هدفون روی گوش او قرار می‌دهند. توسط این هدفون، صداهای مختلفی با فرکانس‌های مختلف به بیمار داده می‌شود. نتایج روی جدول ادیوگرام ثبت می‌شود. کم شنوایی از خفیف تا عمیق تعیین می‌شود که طبق عکس و جدول زیر کاملا مشخص است. بلندی صدا را با دسی بل تعیین می‌کنند که بالای ۹۰ دسی بل کم شنوایی عمیق است.
ادیوومتری یک تست کاملا بیخطر، غیر تهاجمی و بدون عارضه است و برای انجام آن هیچ دوره نقاهت و آمادگی خاصی لازم نیست. حدود ۱۵ الی ۲۰ دقیقه هم زمان انجام این تست است. تست ادیومتری، همانجا برای شما تفسیر شده و راه درمان یا پیشگیری به شما داده می‌شود. در برخی موارد نیز نیاز است که دوباره مجددا به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید تا دارو درمانی یا استفاده از سمعک برای شما تجویز شود. این تست انواع مختلفی دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
۱. ادیومتری گفتاری
اولین نوعی که می‌خواهیم در کنار شما همراهان عزیز کلینیک دانیال بررسی کنیم، ادیومتری گفتاری است. speech audiometry در حقیقت بخش دوم یک تست شنوایی سنجی روتین است. در یک تست معمولا ابتدا به صورت خالص انجام می‌شود، و در مرحله دوم از این روش بهره میبرند.
این آزمون به جای تن خالص که صداها را با فرکانس مختلف به بیمار می‌رساند، با صداها و آواهای گفتاری یعنی کلمات انجام می‌شود. از آنجایی که راه برقراری ارتباط انسان‌ها با یکدیگر صدا نیست بلکه کلمات و سخن گفتن و سخن شنیدن است، این تست از اهمیت خاصی برخوردار است. در تست شنوایی سنجی گفتاری به دنبال سطح بیمار در شنیدن حرف و کلام و فهم گفتار هستند.
این تست از ۲ مرحله تشکیل شده است که به آنها STR, SDS می‌گویند. این ۲ مرحله حدود ۵ الی ۱۰ دقیقه زمان می‌برد. نتایج این دو مرحله نیز دقیقا بعد از انجام تست مشخص و تفسیر می‌شود. نکته حائز اهمیت این است که نتایج تست گفتاری بر روی تنظیم تقویت و حداکثر خروجی سمعک برای افرادی که مشکل کم شنوایی دارند، تاثیرگذار است. نکته دیگر در این تست این است که هر چقدر به تن صدا اضافه شود، کسانی که شنوایی طبیعی و نرمال دارند نسبت به افرادی که مشکل شنوایی و کم شنوایی و وزوز گوش دارند، کلمات را بهتر و واضح‌تر شنیده و تشخیص می‌دهند.
انواع ادیومتری گفتاری ( STR, SDS)
این نوع تست در ۲ مرحله انجام می‌شود. چون این دو مکمل یکدیگر بوده و نتایج کامل بعد از انجام هر ۲ مرحله مشخص و تعیین می‌شود. این دو مرحله شامل STR, SDS می‌شود که به طور کامل هر ۲ را به شما توضیح می‌دهیم و تفاوت آنها را با یکدیگر نیز بیان می‌کنیم.
مرحله اول ادیومتری گفتاری: “STR” (SPEECH RECEPTION THRESHOLD)
این مرحله که آستانه درک گفتار نام دارد، اولین جز از ادیومتری گفتاری است. این آزمون برای کسانی قابل انجام است که قادر به درک کلمات و قادر به تکلم هستند. یعنی بیماران آژیته، بیهوش، افراد مسن که قدرت تکلم ندارند، کودکان کم سن و افراد دیگری از این دست نمی‌توانند در این تست شرکت کنند.
در این مرحله مددجو در اتاق قرار گرفته و یک هدفون روی گوش خود دارد. ادیولوژیست کلمات دوسیلابی را با شدت‌های مختلف برای بیمار پخش می‌کند. مثلا کلمه دوسیلابی جنگجو برای بیمار پخش می‌شود و بیمار باید به خوبی گوش کند و آن را تکرار کند.
رفته رفته از طریق دستگاه انقدر شدت صدا را کم می‌کند که شما کلمات را به صورت نامفهوم و غیر قابل تشخیص متوجه شوید. در جاییکه شما بتوانید ۵۰ درصد تعداد کلمات گفته شده را تکرار کنید، آن نقطه به عنوان آستانه درک گفتار شما شناخته شده و ثبت می‌شود.
مرحله دوم ادیومتری گفتاری: “SDS” SPEECH DISCRIMINATION SCORE
این مرحله توانایی تفکیک و تشخیص گفتار است که جز دوم تست شنوایی سنجی است. در این قسمت از تست ادیولوژیست، یک لیست مشخص و معین از کلمات تک سیلابی دارد. این صداها را در شدت شنوایی ۳۰ دسی بل بالاتر از آستانه درک گفتار پخش می‌کند. این بخش از آزمون شدت راحتی شنیداری را بررسی می‌کند.
بعد از اتمام این تست و تکرار کلمات توسط مددجو، نسبت کلمات صحیح و غلط را می‌سنجند. کسانی که محدوده شنوایی نرمالی دارند، ۹۳ درصد الی ۱۰۰ درصد این کلمات را درست تکرار می‌کنند. کسانی که مشکل کاهش شنوایی حسی عصبی دارند، درصد کمتری از کلمات را به طور صحیح تکرار می‌کنند.
نکته حائز اهمیت در انجام این دو تست این است که هر دو مرحله هم در حالت سکوت و هم در حالت شلوغی و نویزی یا اصطلاحا همهمه انجام می‌شود. بسیار بدیهی است افرادی که مشکل شنوایی دارند و یا کم شنوا هستند، انجام این تست در شلوغی برایشان سخت تر بوده و درصد دقت کاهش پیدا می‌کند.
نکته مهم دیگر، افراد با کم شنوایی حسی است که با بلند کردن صدا قدرت تشخیصشان دائما در حال افزایش است. اما افرادی که کم شنوایی عصبی دارند، از یک جایی به بعد هر چقدر صدا را زیاد کنیم یا قدرت تشخیصشان ثابت میماند یا اینکه به طور عجیبی کاهش پیدا می‌کند. با انجام تست ادیومتری گفتاری تا حدودی نوع کم شنوایی را نیز می‌توان فهمید.
۲. آزمایش ادیومتری هوایی
یکی دیگر از راه‌ها و روش‌های انجام تست شنوایی سنجی، تست از طریق راه هوایی است. در این روش که روش اولیه و اصلی ادیومتری نیز است، مددجو در اتاق آکوستیک و بی صدا قرار می‌گیرد.
یک هدفون روی گوش بیمار قرار داده می‌شود. سپس ادیولوژیست صداهایی با فرکانس متفاوت به بیمار میدهد تا آستانه شنوایی وی را به دست بیاورد. در همین حین که تست گرفته می‌شود روی ادیوگرام نتیجه چارت می‌شود. محور افقی یا همان محور X نشان دهنده فرکانس صدا و محور عمودی یا محمور Y نمایشگر شدت صدا است.
آهسته‌ترین و ملایم‌ترین صدایی که فرد آن را می‌شنود و روی نوار گوش علامت زده می‌شود، نشان‌دهنده آستانه شنوایی فرد است. بازه اندازه گیری فرکانس از ۲۵۰ هرتز تا ۸۰۰۰ هرتز میباشد. البته ماکسیموم فرکانس تکلم انسان ۶۰۰۰ هرتز است. در این تست فرکانس‌های ۲۵۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۲۰۰۰، ۴۰۰۰ و ۸۰۰۰ را به مددجو داده و فیدبک لازم گرفته و چارت می‌شود.
شدت صدا نیز بر حسب دسی‌بل اندازه گیری می‌شود. بازه آن نیز از منفی ۱۰ تا ۱۲۰ است که هرچقدر به سمت راست محور می‌رویم بیشتر می‌شود. البته صفر یا منفی بودن این عدد نشانه نبود صدا نیست بلکه نشانه آهسته بودن آن است که به صورت قراردادی روی گوش یعنی نوار آن در این بازه تقسیم‌بندی می‌شود.
در نهایت طبق قرارداد بیماران به ۶ دسته زیر طبقه بندی میشوند:
- شنوایی نرمال
- کم شنوایی خفیف
- کم شنوایی متوسط
- کم شنوایی متوسط – شدید
- کم شنوایی شدید
- کم شنوایی عمیق
۳. آزمایش ادیومتری استخوانی
در بخش آخر و پایانی این مقاله می‌رسیم به ادیومتری استخوانی. در بخش‌های قبلی توضیحات جامع و کاملی از دو نوع از تستهای تشخیصی گوش یعنی گفتاری و راه هوایی خدمت شما ارائه کردیم.
در این بخش سراغ تست شنوایی سنجی از راه استخوان که نوع دیگری از این تستهای تشخیصی برای پیدا کردن مشکلات و علائم کم شنوایی افراد است. در این آزمایش باز هم فرد در یک اتاق آکوستیک و ساکت قرار می‌گیرد.
اما بر خلاف روش راه هوایی در این روش از یک هدبند دور سر مددجو بسته می‌شود. در داخل این هدبند ویبراتوری وجود دارد که باید نزدیک به زائده ماستوئید قرار گیرد. نکته حائز اهمیت برای انجام این تست این است که باید این ویبراتور نزدیک به لاله گوش باشد اما نباید با آن تماسی برقرار کند. بقیه مسیر مانند روش قبل است.
ویبراتور در یک محدود فرکانس حس ایجاد می‌کند و فرد باید با دکمه‌ای که در دست دارد هروقت صدا را شنید، با فشردن دکمه به ادویولوژیست علامت بدهد. فرکانس‌های استفاده شده در این روش محدودتر بوده و از فرکانس‌های ۲۵۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۲۰۰۰ و ۴۰۰۰ استفاده می‌شود.
این آزمون حساسیت گوش داخلی و عصب شنوایی را ارزیابی و سلامت آن را برای ما مشخص می‌کند. تفاوت این روش با روش راه هوایی این است که در روش قبلی کل مسیر شنوایی مورد هدف قرار می‌گرفت و تحریک می‌شد؛ یعنی بخش‌های گوش خارجی، میانی و داخلی. اما در این نوع از ادیومتری از استخوان‌های حلزون به بعد تحریک می‌شود. یعنی گوش خارجی و پرده گوش و استخوانچه‌ها از مسیر حذف شده‌اند.
تمامی این روش‌ها در نهایت به وسیله چارت روی ادیوگرام، تفسیر میشوند و محدوده شنوایی فرد را تعیین می‌کنند تا بر اساس مددجو راه درمان مناسب خود را در پیش بگیرد. ممکن است درمان هر فرد با شخص دیگر متفاوت باشد.
برخی از بیماران با اقدامات پیشگیرانه و مدیریتی مانند رعایت بهداشت گوش و پاکسازی کانال گوش به شنوایی نرمال می‌رسند. اما برخی دیگر از مددجویان باید به دنبال استفاده از سمعک بروند. استفاده از سمعک نیز بسته به میزان کم شنوایی هر شخص متفاوت بوده و به صورت یونیک تنظیم می‌شود.
نتیجه‌گیری
در این مقاله سعی کردیم در کنار شما همراهان عزیز کلینیک گوش تهران دانیال به صورت جامع و کامل تست شنوایی سنجی و یا ادیومتری را بررسی کرده و اطلاعات مفید و کاربردی من باب ادیوگرام و انواع آن خدمت شما عزیزان عرض کنیم.
گفتیم که ادیوگرام یک تست تشخیصی مهم برای یافتن میزان و نوع کم شنوایی‌های مختلف است که یک روش کاملا غیرتهاجمی بوده و انواع متفاوتی دارد که نوع گفتاری، راه هوایی و استخوانی را به صورت کامل برای شما شرح دادیم.
گفتیم که این تست در مراکز سنجش شنوایی توسط ادیولوژیست انجام شده و در فرکانس‌های مختلف به روش مختلف سلامت گوش مددجو سنجیده می‌شود. در نهایت نیز با ادیومتر محدوده شنوایی بیمار را به او می‌گویند.
اگر شما نیز احساس کم شنوایی یا افت شنوایی در گوش خود دارید، بهتر است ابتدا به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی و متخصص شنوایی سنجی در تهران مراجعه کنید تا پس از گرفتن شرح حال و یک معاینه کامل، در صورت نیاز شما را به انجام تست ملزوم راهنمایی کند.
کلینیک شنوایی سنجی دانیال
منبع: Medlineplus
سوالات متداول
هزینه شنوایی سنجی چقدر است؟
هزینه تست شنوایی بسته به تستهای درخواستی متخصص گوش و حلق و بینی میتواند متفاوت باشد و معمولا بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان میباشد.
چارت ادیوگرام چیست؟
چارت ادیوگرام نشان دهنده کمترین سطح شدتی است که فرد در فرکانس‌های بالا و پایین می‌شنود. ادیوگرام میزان و نوع کم شنوایی را نشان میدهد.
برای قبولی در طب کار، نتیجه ادیومتری باید چکونه باشد؟
ادیومتری از مرسومترین تستهای معمول در معاینات ادواری و بدو استخدام در مراکز طب کار میباشد و جهت غربالگری و تشخیص اختلالات شنوایی است. افرادی که در شنوایی سنجی غربالگری نتیجه تست طبیعی نداشته باشند جهت ارزیابی شنوایی تکمیلی و تشخیصی به یک کلینیک شنوایی تشخیصی ارجاع داده میشوند.
بدون دیدگاه